Đại học hay không phải đại học?

Nhận xét về bài viết này, một vị ở Bộ GDĐT cho biết: “… nội dung bài viết rất tốt. Hiện nay Bộ cũng đang nghiên cứu phân tầng đại học, thông tin của anh đưa ra rất bổ ích. Tôi cũng vừa trao đổi với Bộ GD Cộng hòa Séc. Ở họ đại học cũng chia làm 2 loại: University và nonUniversity, loại thứ 2 chỉ được đào tạo trình độ Bachelor, không được đào tạo thạc sỹ, tiến sỹ. Chúc anh Khỏe….”, thì hôm nay có tin: Đến năm 2015 sẽ phân tầng đại học. Phải chăng đã đến lúc phải như thế?

*

Bài đã được online trên Báo Thanh Niên

 

Trong hệ thống giáo dục Phần Lan, ammattikorkeakoulu là một loại hình đào tạo sau bậc phổ thông trung học và trung cấp chuyên nghiệp. Điều đáng lưu ý là những người tốt nghiệp từ ammattikorkeakoulu không được học lên tiền tiến sĩ (licentiate) hay tiến sĩ (PhD), mặc dù họ được cấp bằng cử nhân và thạc sĩ.

Nguồn: wiki (lưu ý: Cách sử dụng wiki)

Vừa qua, tại Quốc hội Phần Lan có một cuộc tranh luận giữa Bộ Giáo Dục và Văn Hoá Phần Lan (Bộ) và Hiệp hội các “đại học khoa học ứng dụng” Phần Lan (Hiệp hội) về chuyện nên dịch chữ ammattikorkeakoulu (tiếng Phần Lan) sang tiếng Anh như thế nào. Hiệp hội thống nhất dịch chữ này sang tiếng Anh là “university of applied sciences” (đại học khoa học ứng dụng). Nhưng Bộ không đồng ý và cho rằng ammattikorkeakoulu phải được dịch là polytechnics hay community colleges hoặc vocational colleges (trường kỹ thuật hay cao đẳng cộng đồng).

Bộ lập luận rằng các ammattikorkeakoulu hoàn toàn không có nghiên cứu khoa học hay thành tích khoa học cực kỳ yếu. Do đó, loại hình này không thể xem là đại học vì đại học phải là nơi vừa giảng dạy vừa nghiên cứu khoa học. Ở Phần Lan hiện tại chỉ có 16 trường đại học, chứ không phải vài chục trường như một số nơi đã quảng cáo.

Hiệp hội đã không đồng ý với lập luận của Bộ. Tuy nhiên, theo một số nguồn tin, Hiệp hội đã bác bỏ lập luận trên của Bộ bằng một lý do rất “không khoa học”, rằng việc dùng tên tiếng Anh “university of applied sciences” giúp các ammattikorkeakoulu thuận lợi trong việc thu hút được sinh viên quốc tế!

Kết quả là, hiện tại trên trang web của Bộ, các ammattikorkeakoulu được dịch sang tiếng Anh là polytechnics. Trong khi đó, Hiệp hội lại dịch thuật ngữ này là “university of applied sciences” trên chính trang nhà của họ.

Câu chuyện trên cho thấy khái niệm đại học cần được hiểu đúng theo chất của nó. Một đại học được xem là một sơ sở giảng dạy và nghiên cứu bậc cao. Nếu một trường thiếu một trong hai yếu tố đó thì không thể xem là một đại học hay một đại học tốt.

Gần đây, một số nước đang phát triển kêu gọi thành lập đại học nghiên cứu. Điều này chứng tỏ nhiều đại học ở các nước này chưa có hoặc có rất ít nghiên cứu khoa học (chuẩn mực quốc tế). Theo lập luận trên thì các cơ sở như thế này chỉ mang tên gọi “đại học”, chứ không phải là các đại học đúng nghĩa. Nếu một nước chưa phân biệt được đại học hay không phải đại học thì chưa thể nghĩ đến những chuyện lớn hơn như đẳng cấp quốc tế, dự án giải Nobel…

TS. Lê Văn Út

Cảm tạ: Người viết xin chân thành cảm ơn một người bạn cũ đã góp ý cho bài viết với những ý kiến quan trọng liên quan đến đoạn cuối của bài. 

***

Nói thêm: Thật ra việc chọn học các “đại học khoa học ứng dụng” không phải là đường cùng nếu muốn học lên tiền tiến sĩ hoặc tiến sĩ. Theo một giáo sư ở Oulu, người có bằng thạc sĩ của các “đại học khoa học ứng dụng” nếu có thành tích tốt thì có thể xin vào làm nghiên cứu sinh ở các đại học (luật cho phép), nhưng phải học một số môn của đại học để chuẩn hoá bằng thạc sĩ tương  đương với bằng do các đại học cấp (chi tiết “không được học” trong bài viết nên được hiểu “không được học trực tiếp”). Việc này do các giáo sư nhận học trò tự quyết định. Nhưng ông cũng cho biết “… hiếm lắm, tôi chưa nghe…”

Các “đại học khoa học ứng dụng” không phải là các trường không tốt, chỉ có điều là chúng không phải là các đại học mà kiểu như cao đẳng kỹ thuật – dựa theo quan điểm của Bộ Giáo Dục và Văn Hoá Phần Lan. Nếu ai chọn học một nghề để đi làm thì chọn học nơi này là rất tốt.

Không hiểu sao trong khi Hiệp hội quyết định dịch chữ ammattikorkeakoulu sang tiếng Anh là “university of applied sciences” và đã có phần thắng thế Bộ Giáo Dục và Văn Hoá tại Quốc hội Phần Lan, nghĩa là xem  ammattikorkeakoulu là các “đại học”, thì chính những trường này lại “phản bội” lại Hiệp hội! Ở Phần Lan, một đại học thì phải có cả đào tạo và nghiên cứu. Nhưng các ammattikorkeakoulu thì gần như không thấy nghiên cứu gì nhiều, ví dụ cho đến thời điểm này, 21.4.2012, truy xuất các công bố khoa học từ Viện thông tin ISI đối với khu vực Tampere thì chưa thấy “Tampere University of Applied Sciences” hay “đại học khoa học ứng dụng Tampere” trong danh sách:

(cần nhấn mạnh rằng ISI không phải là tiêu chí duy nhất để đánh giá nghiên cứu khoa học của một đại học, xin xem thêm). Thử tra lại lần nữa thì thấy “Tampere University of Applied Sciences” có được 3 bài ISI cho đến thời điểm này:

Thế thì không thể xem “Tampere University of Applied Sciences” là một đại học được. Hiệp hội đã “làm khổ” các ammattikorkeakoulu hay Polytechnics hay các cao đẳng kỹ thuật! Tuy nhiên, biết đâu các Polytechnics này sẽ đầu tư nghiên cứu và một ngày nào đó họ sẽ xứng danh là các đại học, universities, như mong muốn của Hiệp hội.

Nhìn lại Việt Nam xem! Một trường mới lên như ĐH Tôn Đức Thắng cũng đã có ít nhất 23 bài ISI:

Đương nhiên so sánh một đại học của Việt Nam với một Polytechnic của Phần Lan là khập khiễng vì không có sự tương đồng, một bên là đại học còn một bên là Polytechnic. Người viết chỉ nêu ví dụ để thấy quan điểm của Bộ Giáo Dục và Văn Hoá Phần Lan là đúng. Thật ra Polytechnics của Phần Lan có môi trường học tập rất tuyệt vời cùng nhiều chế độ ưu việt cho sinh viên của họ, chỉ có vấn đề là chúng chưa phải là các đại học đúng nghĩa.

Như người viết đã khẳng định “khái niệm đại học cần được hiểu đúng theo chất của nó”, vì thực sự ý nghĩa của những tên gọi khác nhau tuỳ theo mỗi nước. Polytechnics ở Phần Lan thì có ý nghĩa như đã phân tích. Ở Pháp, École Polytechnique là một đại học nỗi tiếng, kiểu như đại học bách khoa; và Collège de France ở Paris không thể hiểu như là một cao đẳng như ở Việt Nam. Imperial College London ở Anh là một đại học lừng danh. FPT Polytechnic ở Việt Nam không thể là một đại học, mà đây là chương trình đào tạo cao đẳng thực hành của Đại học FPT.

Phần Lan tuyệt vời – về con người và cả nền giáo dục! Điều đó không thể phủ nhận. Chỉ tiếc là việc dịch chữ ammattikorkeakoulu ra “university of applied sciences” đã gây tranh cãi trong nội bộ ngành giáo dục Phần Lan. Tuy nhiên, những đồng nghiệp và bạn bè gốc Phần Lan của người viết đều hiểu rõ sự khác biệt này và họ ủng hộ quan điểm của Bộ.

Đó là chỉ là một câu chuyện nhỏ ở Phần Lan. Còn ở các nước đang phát triển thì sao? Người viết cho rằng câu chuyện trên rất bổ ích cho các nước đang phát triển trong quá trình xây dựng các đại học đúng nghĩa.

*************************************************

*******************************

Trên Báo Thanh Niên

Giáo dục

Cỡ chữ : A- A A+

Thế nào là một trường đại học ?

21/04/2012 3:47

Trong hệ thống giáo dục Phần Lan, ammattikorkeakoulu là một loại hình đào tạo sau bậc phổ thông trung học. Điều đáng lưu ý là những người tốt nghiệp từ ammattikorkeakoulu không được học lên tiền tiến sĩ (licentiate) hay tiến sĩ (PhD), mặc dù họ được cấp bằng cử nhân và thạc sĩ.

Vừa qua, tại Quốc hội Phần Lan có một cuộc tranh luận giữa Bộ Giáo dục và văn hóa Phần Lan và Hiệp hội các ĐH khoa học ứng dụng Phần Lan về chuyện nên dịch chữ ammattikorkeakoulu (tiếng Phần Lan) sang tiếng Anh như thế nào. Hiệp hội thống nhất dịch chữ này sang tiếng Anh là University of applied sciences (ĐH khoa học ứng dụng) nhưng bộ không đồng ý và cho rằng ammattikorkeakoulu phải được dịch là Polytechnics hay community colleges hoặc Vocational colleges (trường kỹ thuật hay CĐ cộng đồng).

Bộ lập luận rằng các ammattikorkeakoulu hoàn toàn không có nghiên cứu khoa học hay nói cách khác thành tích khoa học cực kỳ yếu. Do đó, loại hình này không thể xem là ĐH vì ĐH phải là nơi vừa giảng dạy vừa nghiên cứu khoa học. Ở Phần Lan hiện chỉ có 16 trường ĐH chứ không phải vài chục trường như một số nơi đã quảng cáo.

Hiệp hội đã không đồng ý với lập luận của bộ. Tuy nhiên, theo một số nguồn tin, Hiệp hội đã bác bỏ lập luận trên của bộ bằng một lý do rất “không khoa học”, rằng việc dùng tên tiếng Anh University of applied sciences giúp các ammattikorkeakoulu thuận lợi trong việc thu hút được sinh viên quốc tế!

Kết quả là, hiện tại trên website của Bộ Giáo dục và văn hóa, các ammattikorkeakoulu được dịch sang tiếng Anh là Polytechnics. Trong khi đó, Hiệp hội lại dịch thuật ngữ này là University of applied sciences trên chính trang nhà của họ.

Câu chuyện trên cho thấy khái niệm ĐH cần được hiểu đúng theo chất của nó. Một ĐH được xem là một cơ sở giảng dạy và nghiên cứu bậc cao. Nếu một trường thiếu một trong hai yếu tố đó thì không thể xem là một ĐH hay một ĐH tốt.

TS Lê Văn Út (Phần Lan)

http://www.thanhnien.com.vn/pages/20120420/the-nao-la-mot-truong-dai-hoc.aspx

***********************************

Bài viết và trích dẫn trên báo Việt Nam: Xem

Tất cả bài viết và sưu tầm: Xem